دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته ترویج و آموزش کشاورزی
ترویج و توسعه کشاورزی از طریق نظام مشارکت محلی
(بررسی زمینه های مشارکت و راهکارها)
***هدیه: ضمیمه شدن دو پرسشنامه اختصاصی پایان نامه
چکیده:
تحقیق حاضر به بررسی زمینه ها و راهکارهای مشارکت شوراهای اسلامی روستایی درفعالیتهای ترویج و توسعه کشاورزی پرداخته است. این تحقیق از نوع کاربردی و به روش توصیفی و همبستگی می باشد و جمعیت مورد مطالعه شامل 160 نفر از اعضای شورهای اسلامی روستایی و 60 نفر از کارشناسان ترویج کشاورزی شهرستان کوهدشت می‌باشد و از روش نمونه‌گیری طبقه ای متناسب برای انتخاب اعضای شوراهای اسلامی استفاده شده است. روایی پرسشنامه توسط اعضای هیات علمی دانشگاه ها و کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی مورد بررسی قرار گرفته و اعتبار پرسشنامه اعضای شورای اسلامی روستایی برابر 89/0 و اعتبار پرسشنامه کارشناسان ترویج کشاورزی برابر 94/0 محاسبه شده است.
نتایج حاصل از ضریب همبستگی اسپیرمن در مورد فرضیه های مربوط به اعضاء شوراهای اسلامی روستایی نشان می دهد که بین متغیرهای سطح تحصیلات، میزان درآمد از کشاورزی، اعتقاد به مفید بودن برنامه های ترویج، ارتباط با مراکز خدمات کشاورزی، استفاده از کلاسهای آموزشی – ترویجی و استفاده از مجلات و نشریات ترویجی با متغیر زمینه های مشارکت شوراها در فعالیت های ترویج و توسعه کشاورزی رابطه مثبت وجود دارد. نتایج حاصل از آزمون کروسکال والیس و من وایت نی نشان می دهد بین دیدگاه اعضاء شورا های اسلامی روستایی پیرامون زمینه های مشارکت شان در فعالیت های ترویج و توسعه کشاورزی بر حسب شغل اصلی و جنسیت تفاوت معنی داری وجود دارد. ولی بر حسب نوع مالکیت وعضویت یا عدم عضویت در شوراهای اسلامی دوره های قبل اختلاف معنی داری بین دو دیدگاه وجود ندارد.
نتایج حاصل از ضریب همبستگی اسپیرمن در مورد فرضیه های مربوط به کارشناسان ترویج کشاورزی نشان می دهد که بین سطح تحصیلات ، سابقه فعالیت در ترویج کشاورزی و میزان ارتباط با اعضای شوراهای اسلامی با متغیر زمینه های مشارکت شوراها در فعالیت های ترویج و توسعه کشاورزی رابطه مثبت وجود داد. نتایج حاصل از آزمون کروسکال والیس و من وایت نی نشان می دهد بین دیدگاه کارشناسان ترویج کشاورزی پیرامون زمینه های مشارکت اعضاء شورای اسلامی روستایی در فعالیت های ترویج و توسعه کشاورزی بر حسب رشته تحصیلی و جنسیت تفاوت معنی داری وجود دارد. ولی بر اساس پست سازمانی و محل تولد تفاوتی وجود ندارد. نتایج آزمون من وایت نی نشان می دهد بین دیدگاه اعضاء شورا های اسلامی روستایی وکارشناسان ترویج کشاورزی پیرامون زمینه های (توانایی های) مشارکت اعضای شورا های اسلامی روستایی در فعالیت های ترویج و توسعه کشاورزی تفاوت معنی داری وجود ندارد. ولی از نظر میزان مشارکت بین دو دیدگاه اختلاف معنی داری وجود دارد.
کلمات کلیدی:
راهکارهای مشارکت
شوراهای اسلامی روستایی
فعالیتهای ترویج و توسعه کشاورزی
مقدمه
اهمیت بخش کشاورزی به عنوان یکی از مهمترین و حتی تنها منبع تولید غذا برای تمامی انسانهای کره خاکی غیر قابل اغماض است با وجود نرخ فزاینده جمعیت انسانی اهمیت این بخش بیش از پیش نمود پیدا می کند و این در حالی است که متفکران در جستجوی افزایش بهره وری آن از طرق مختلف هستند. در این میان ترویج کشاورزی به عنوان مهمترین ابزار دستیابی به این هدف، مورد تاخت و تازهای بسیاری قرار می گیرد.
تاریخ نسبتاً کوتاه آن مبین این واقعیت است که این نهاد رسمی در طول نیم قرن گذشته پیوسته در حال تغییر و تحول بوده و مفاهیم، ابعاد، اهداف، استراتژی ها و ساختار و نقش و جایگاه آن در توسعة کشاورزی همواره در سطح جهان در بسیاری از کشورها بارها مورد تجدیدنظر و بازتعریف مجدد قرار گرفته است به نحوی که خوش بینی ها، انتظارات و برداشتهای رمانتیک از اثربخشی آن در اواخر دهة 1950، دهة سیاستهای مبتنی بر رشد به تدریج کم رنگ تر شده و ایدة ترویج تا حد زیادی تحت الشعاع برنامه ها و رهیافتهای عمران اجتماعی قرار گرفته است. در طول دهة 1960 ترویج همگام با عمران اجتماعی در فراز و نشیب سیاست ها و استراتژی های نه چندان پایدار توسعه کشاورزی روستایی و تحت شرایط بی ثبات اقتصادی ـ اجتماعی و فرهنگی کشورها و مناطق مختلف جهان در افق اهداف و ایده آلهای خود به حرکت بطئی ادامه داد و در اوایل دهة 1970 زمانی که عمدتاً تحت لوای ایده و الگوی توسعه روستایی ـ کشاورزی جامع یعنی مدل توسعه ای برتر این دهه قرار داشت بیشترین حملات و انتقادات را تحت عنوان ترویج متعارفی متوجه خود ساخت اما از آنجا که هیچگاه نمی توان در اهمیت رسالت و نقش اساسی ترویج یعنی انتقال تکنولوژی و توسعه منابع انسانی در فرایند توسعه کشاورزی به صورت جدی و مسرانه تردید نمود بار دیگر در دهه 1980 که برخی آن را دوره تجدید حیات ترویج جهانی می دانند مورد توجه و اقبال بین المللی قرار گرفت. این سازمان ها همراه با برخی کشورهای غربی از آن زمان به طور جدی تری در امر ترویج دخالت نمود و تلاش های چشمگیری در تعریف مجدد مفاهیم، اهداف سیاست ها و جمع بندی تجربیات و معرفی الگوها و رهیافتهای جدید داشته اند(حسینی،1375).
َمکتب ترویج به عنوان یک نهاد آموزشی، پیوسته و وابسته به مردم است و در واقع اصالت و اشتهار آن هم ناشی از همین پیوستگی و وابستگی می باشد، بدین مناسبت در هر موقعیتی که ترویج از مردم و نهادهای مردمی فاصله گرفته باشد دیگر نمی توان از آن تلقی یک مکتب ترویجی داشت، تشکل سازمانی ترویج برای استحکام موقعیت خدماتی خود در روستا می باید با تشکلهای موجود در روستا به منظور مبادله اطلاعات و مشاوره و همکاری در ارتباط مستقیم و مستمر باشد(شهبازی، 1375).از سویی می دانیم که یکی از ارکان اساسی ترویج تعاون و همیاری است بنابراین ترویج به عنوان عامل تسریع بخش توسعه کشاورزی زمانی در این راه موفق خواهد بود که مشارکت مردم محلی در تمام فعالیت های آن به عنوان یک اصل مهم حفظ شود.
یکی از متداول ترین شیوه های مشارکت مردم، در فعالیت های ترویج و توسعة کشاورزی مشارکت در قالب نظام مشارکت محلی می باشد. که شوراهای اسلامی روستایی نمونه بارز آن به حساب می آیند.شوراهای روستایی یکی از مهمترین جلوه های مشارکت جمعی در نقاط روستایی اند. شوراهای روستایی از لحاظ اصولی و نظری واجد سه قابلیت مهم اند که منطبق است بر الزامات پارادایم جدید توسعه:
1. تشکیل شوراهای روستایی راهی است برای افزایش سرمایه اجتماعی در نقاط روستایی کشور
2. شوراهای روستایی مهمترین سازوکار برای تقویت دموکراسی در روستاها به شمار می آید
3. شورای روستایی راهی برای توانمندسازی مردم روستاهاست(زاهدی،1381).
شورای اسلامی روستایی از جمله نهادهایی است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و فروپاشی ارکان طاغوتی رژیم پهلوی و تغییر در تمام سطوح مدیرتی کشور، در اغلب روستاها به صورت خودجوش و با انتخاب افرادی که عمدتاً در سنین جوانی بودند. برای گردش امور روستا و جبران خلاء ناشی از فقدان مدیریتی جامعه روستایی تشکیل شده و جایگزین نظام مدیریتی سابق از جمله: مالک، خان، انجمن عمران ده، کدخدا، خانه انصاف و سپاهیان(بهداشت، دانش، ترویج و آبادانی و عدالت) گردید.
تشکیل شوراهای اسلامی و گسترش نهادهای مدنی و سپردن کارها به دست مردم از جمله مسائلی است که از بدو پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون فراز و نشیب هایی را به خود دیده که در چند سال اخیر با عنایت و توجه بیشتری دنبال می شود: اجرای برنامه های توسعه روستایی از طرف نهادهای انقلاب اسلامی و سازمان های دولتی با رویکرد جلب مشارکت مردم و استفاده از توان و ظرفیت روستاییان و آمادگی خود روستاییان برای جبران عقب ماندگی روستاها و فضای عمومی سالهای اولیه پیروزی انقلاب اسلامی، ذهنیت ها را معطوف به تشکیل شوراهای اسلامی روستایی برای تحقق و اجرای برنامه های توسعه روستایی نمود که در دنبال همین شرایط و به خاطر حضور جهاد سازندگی در روستاها، مجلس شورای اسلامی در سال 1361 قانون تشکیلات شوراهای اسلامی را تصویب و انجام انتخابات شورای اسلامی روستایی را به جهاد سازندگی واگذار نمود(بنار، 1381).
اولین دورة شوراها در سال 1365 خاتمه یافت در این سال قانون شوراها مورد اصلاح قرار گرفت ولی بنا به دلایل متعدد تا سال 1375 اجرای آن متوقف شد در سال 1375 قانون شوراها مجدد اصلاح گردید و اصلاحیه آن مورد تصویب قرار گرفت و اجرای آن در سال 1377 انجام پذیرفت. در اسفندماه 1377 اولین دوره انتخابات شوراهای اسلامی تحت نظارت فرمانداری های هر شهرستان و زیرنظر وزارت کشور برگزار شد. دومین دوره آن نیز در اسفندماه 1381 در سراسر کشور و به شکل گسترده انجام پذیرفت و در این دو دوره عملاً دیگر جهاد سازندگی نقشی در انتخابات و مسایل دیگر مربوط به شوراها نداشته و ندارد(امیرانی، 1378).
پس شوراهای اسلامی روستایی کنونی بعنوان یک نهاد مشارکتی دارای قابلیتها و توانمندیهای بسیاری در زمینه های مختلف کشاورزی و سرانجام حرکت به سمت توسعه کشاورزی دارند.
مشارکت شوراهای اسلامی روستایی در زمینه های فوق الذکر نتایج زیادی را به همراه دارد از جمله:
1. جلب مشارکت بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری در فعالیت های تولیدی کشاورزی
2. تحقق بخشیدن به اصل مشارکت مردمی به عنوان یک اصل مهم در ترویج کشاورزی
3. استفاده بهینه از قدرت نفوذ این نهاد مردمی به لحاظ شناخت کافی آنان نسبت به فرهنگ، آداب و سنن مردم محلی در جهت مشارکت مؤثر در فعالیت های کشاورزی و سرانجام نیل به سوی توسعه کشاورزی
4. همکاری در شناسایی مسائل و مشکلات کشاورزان و تعیین نیازهای آموزشی و ترویجی آنها
5. همکاری در طراحی و تدوین برنامه های آموزشی و ترویجی متناسب با نیازهای منطقه
6. همکاری با بخش ترویج جهاد کشاورزی بعنوان مروج مردمی و مددکار ترویجی
7. شناسایی و معرفی اراضی و باغات مناسب جهت اجرای طرحهای نمایشی ترویجی (مکان یابی مناسب برای احداث، تشویق کشاورزان و ...) و نظارت بر حسن اجرای این گونه طرحها و...
و از طرفی راهکارهای متعددی برای تقویت حضور هرچه مفیدتر این نهاد محلی و مردمی وجود دارد از جمله:
- تثبیت و پذیرفته شدن فرهنگ تفویض اختیار و سپردن امور مربوط به مردم در روستاها به شوراهای اسلامی روستایی بعنوان یک نهاد خالص مردمی
- پذیرفتن این اصل توسط دولت که شوراهای روستایی، ظرفیت، توانمندی و آمادگی برای پذیرش مسئولیت و نقش و تحرک بیشتر برای تصدی گری امور مختلف روستا بصورت جایگزین بخشی دولت را در خود سراغ دارد و...
با توجه به مطالب مذکور و نیز تحولات و پیشرفتهایی که امروزه در زمینه توسعه کشاورزی و نقش ترویج مشارکتی در رسیدن به این توسعه و سرانجام پایداری در کشاورزی و به تبع آن توسعه روستایی و سرانجام توسعه اقتصادی و در آخر توسعه ملی داریم، ضروری است مشارکت نهادهای محلی و مردمی نظیر شوراهای اسلامی روستایی جلب شود. به منظور استفاده بهینه و مطلوب از تواناییهای بالقوه این نهاد در فعالیتهای ترویج و توسعه کشاورزی، قبل از مشارکت دادن آنها بایستی زمینه ها و راهکارهای مشارکت آنها در این بخش با توجه به وظایف و اختیارات قانونی آنها به طور دقیق و شفاف مورد شناسایی قرار گیرد. تحقیق حاضر در پی نیل به این اهداف است.
فهرست مطالب
چکیده 1
فصل 1: طرح تحقیق
1-1 مقدمه3
1-2 بیان مسئله 5
1-3 اهداف تحقیق 7
1-4 اهمیت موضوع 7
1-5 محدوده های تحقیق 8
1-6 محدودیت های تحقیق 10
1-7 تعاریف عملیاتی 10
1-8 جمع بندی ونتیجه گیری 12
فصل 2:مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1 مقدمه13
2-2 مشارکت14
2-2-1 مفهوم مشارکت 14
2-2-2 عناصر مشارکت 15
2-2-3 انواع مشارکت 16
2-2-4 اهداف مشارکت 19
2-2-5 اهمیت مشارکت 19
2-2-6 ابزار مشارکت 21
2-2-7 عوامل مؤثر درمشارکت 23
2-2-8 زمینه های مشارکت روستاییان 24
2-2-9 پایدار سازی مشارکت 24
2-2-10 اهداف ویژه مشارکت مردمی 25
2-2-11 شیوه های مشارکت مردمی 26
2-2-12 تجربیات سایر کشورها در زمینه مشارکت روستاییان 27
2-2-13 مروری کوتاه بر مشارکت در جامعه روستایی ایران31
2-2-14 مشارکت سنتی در مقابل مشارکت جدید 34
2-3 ترویج کشاورزی 36
2-3-1 تعاریف ترویج 36
2-3-2 ماهیت ترویج کشاورزی 39
2-3-3 اهمیت و گستره ترویج 39
2-3-4 فلسفه ترویج 39
2-3-5 اصول ترویج 41
2-3-6 اهداف ترویج 42
2-3-7 پیشینه ترویج وآموزش کشاورزی در جهان و ایران43
2-3-8 رهیافت های ترویج 47
2-3-9 روشها و رهیافت های ترویجی مبتنی بر کشاورزان48
2-3-9-1 رهیافت ارزیابی روستایی مشارکتی 48
2-3-9-2 رهیافت تحقیق و ترویج نظام های زراعی49
2-3-9-3 رهیافت تسهیم هزینه 50
2-3-9-4 رهیافت کشاورز-اول- و آخر 51
2-3-9-5 رهیافت مشارکتی ترویج کشاورزی 52
2-3-10 مفهوم مشارکت در مباحث ترویج 53
2-3-11 مشارکت از دیدگاه صاحبنظران ترویج 54
2-3-12 مفهوم ترویج مشارکتی 56
2-3-13 اهمیت مشارکت عمومی در برنامه های ترویجی57
2-3-14 ترویج آمرانه و مشارکتی 58
2-3-15 سازمانای غیر دولتی و ترویج 59
2-4 توسعه64
2-4-1 توسعه پایدار 64
2-4-2 توسعه کشاورزی 65
2-4-3 مشارکت و توسعه پایدار 67
2-4-4 رهیافت های مشارکتی در توسعه 69
2-4-5 جلب مشارکت مردم در طرح های توسعه 69
2-4-6 مشارکت مردم در توسعه کشاورزی 70
2-4-7 حرکت به سوی پارادایم نوین توسعه روستایی71
2-4-8 ترویج و رویکرد آن به مقوله توسعه 74
2-4-9 نقش تشکل های محلی در فرآیند ترویج و توسعه پایدار روستایی 74
2-5 تشکل های محلی 76
2-5-1 اهمیت تشکل های مردمی و محلی 76
2-5-2 جایگاه مشارکت مردمی در تشکل های محلی روستایی 78
2-5-3 مزایای مشارکت در قالب شوراها و انحمن های محلی 79
2-5-4 رابطه مستمر ترویج و تشکل های مردمی 80
2-5-5 تجربه کشورها راجع به شوراهای محلی 81
2-6 مدیریت جامعه روستایی ایران وسیر تحول آن82
2-7 شوراهای روستایی 92
2-7-1 مفهوم شورا92
2-7-2 اهداف شوراها 93
2-7-3 وظایف شوراهای اسلامی روستایی 95
2-7-4 ویژگی های شوراهای اسلامی 97
2-7-5 شوراها به عنوان یک سازمان محلی 98
2-7-6 شرح نظام شورایی در برخی از کشورها 99
2-7-7 تاریخچه تشکیل شورا در ایران 102
2-7-8 جایگاه شوراها در بررسی سیر تاریخی مدیریت روستایی 102
2-7-9 شوراهای اسلامی و تمرکززدایی 104
2-7-10 شوراهای روستایی به عنوان سازوکار مشارکت روستاییان 105
2-7-11 نقش و کارکرد شوراها در توسعه روستایی کشور106
2-7-12 شوراهای روستایی بعنوان محور اصلی نظام مشارکتی در توسعه روستایی108
2-7-13 شرح وظایف قانونی شوراهای روستایی در ارتباط با بخش کشاورزی 109
2-7-14 اشکال مشارکت کشاورزان در فعالیتهای ترویجی110
2-7-15 سابقه همکاری و مشارکت نیروهای پیشرو محلی در ترویج کشاورزی 110
2-7-16 نقش شوراها در جلب مشارکت مردم در فعالیتهای ترویج کشاورزی 112
2-7-17 انتظارات مدیریت ترویج و نظام های بهره برداری از شوراهای اسلامی روستاها113
2-7-18 نتایج مطالعات انجام گرفته در زمینه شوراهای اسلامی روستا 114
2-7-19 موانع فراروی شوراها 115
2-8 پیشینه تحقیق116
فصل3 :روش تحقیق
3-1 مقدمه127
3-2 روش و نوع تحقیق 127
3-3 جامعه آماری127
3-4 روش نمونه گیری 129
3-5 تعیین حجم نمونه 129
3-6 متغیر های تحقیق 130
3-7 فرضیات تحقیق 131
3-8 ابزار تحقیق136
3-9 روایی پرسشنامه 136
3-10 پایایی پرسشنامه 136
3-11 روشهای جمع آوری اطلاعات 137
3-12 منابع جمع آوری اطلاعات 138
3-13 روش های آماری تجزیه و تحلیل داده ها 138
فصل 4 :تجزیه و تحلیل داده ها
4-1 مقدمه142
4-2 آمار توصیفی142
4-2-1 ویژگی های فردی اعضای شوراهای اسلامی روستایی 143
4-2-2 ویژگیهای فردی کارشناسان 163
4-2-3 بررسی دیدگاه ها و نظرات تطبیقی کارشناسان ترویج و اعضاء شوراهای اسلامی روستایی 169
4-2-4 زمینه های همکاری و مشارکت شوراهای اسلامی در فعالیت های ترویج و توسعه کشاورزی (از دیدگاه اعضای شوراهای اسلامی ) 175
4-2-5 زمینه های همکاری و مشارکت شوراهای اسلامی در فعالیت های ترویج و توسعه کشاورزی (از دیدگاه کارشناسان ترویج کشاورزی ) 234
4-3 آمار تحلیلی299
4-3-1 فرضیه های مربوط به اعضاء شوراهای اسلامی روستایی299
4-3-2 فرضیه های مربوط به کارشناسان ترویج کشاورزی308
4-3-3 فرضیه های مربوط به اختلاف دیدگاه کارشناسان ترویج کشاورزی و اعضاء شوراهای اسلامی 313
فصل 5:خلاصه ، نتایج و پیشنهادات
5-1 خلاصه317
5-2 نتیجه گیری319
5-2-1 نتایج حاصل از یافته های توصیفی319
5-2-2 نتایج حاصل از یافته های تحلیلی325
5-3 پیشنهادات330
5-4 پیشنهاد جهت تحقیقات آتی333
منابع مورد استفاده334
ترویج و توسعه کشاورزی از طریق نظام مشارکت محلی
در دانلود پایان نامه پایان نامه کارشناسی ارشد رشته کشاورزی به بررسی زمینه های مشارکت و راهکارهای ترویج و توسعه کشاورزی از طریق نظام مشارکت محلی می پردازیم
مشخصات فایل
| تعداد صفحات |
470 |
| حجم |
0 کیلوبایت |
| فرمت فایل اصلی |
doc |
| دسته بندی |
علوم کشاورزی و منابع طبیعی |
توضیحات کامل
دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته ترویج و آموزش کشاورزی
ترویج و توسعه کشاورزی از طریق نظام مشارکت محلی
(بررسی زمینه های مشارکت و راهکارها)
***هدیه: ضمیمه شدن دو پرسشنامه اختصاصی پایان نامه
چکیده:
تحقیق حاضر به بررسی زمینه ها و راهکارهای مشارکت شوراهای اسلامی روستایی درفعالیتهای ترویج و توسعه کشاورزی پرداخته است. این تحقیق از نوع کاربردی و به روش توصیفی و همبستگی می باشد و جمعیت مورد مطالعه شامل 160 نفر از اعضای شورهای اسلامی روستایی و 60 نفر از کارشناسان ترویج کشاورزی شهرستان کوهدشت می‌باشد و از روش نمونه‌گیری طبقه ای متناسب برای انتخاب اعضای شوراهای اسلامی استفاده شده است. روایی پرسشنامه توسط اعضای هیات علمی دانشگاه ها و کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی مورد بررسی قرار گرفته و اعتبار پرسشنامه اعضای شورای اسلامی روستایی برابر 89/0 و اعتبار پرسشنامه کارشناسان ترویج کشاورزی برابر 94/0 محاسبه شده است.
نتایج حاصل از ضریب همبستگی اسپیرمن در مورد فرضیه های مربوط به اعضاء شوراهای اسلامی روستایی نشان می دهد که بین متغیرهای سطح تحصیلات، میزان درآمد از کشاورزی، اعتقاد به مفید بودن برنامه های ترویج، ارتباط با مراکز خدمات کشاورزی، استفاده از کلاسهای آموزشی – ترویجی و استفاده از مجلات و نشریات ترویجی با متغیر زمینه های مشارکت شوراها در فعالیت های ترویج و توسعه کشاورزی رابطه مثبت وجود دارد. نتایج حاصل از آزمون کروسکال والیس و من وایت نی نشان می دهد بین دیدگاه اعضاء شورا های اسلامی روستایی پیرامون زمینه های مشارکت شان در فعالیت های ترویج و توسعه کشاورزی بر حسب شغل اصلی و جنسیت تفاوت معنی داری وجود دارد. ولی بر حسب نوع مالکیت وعضویت یا عدم عضویت در شوراهای اسلامی دوره های قبل اختلاف معنی داری بین دو دیدگاه وجود ندارد.
نتایج حاصل از ضریب همبستگی اسپیرمن در مورد فرضیه های مربوط به کارشناسان ترویج کشاورزی نشان می دهد که بین سطح تحصیلات ، سابقه فعالیت در ترویج کشاورزی و میزان ارتباط با اعضای شوراهای اسلامی با متغیر زمینه های مشارکت شوراها در فعالیت های ترویج و توسعه کشاورزی رابطه مثبت وجود داد. نتایج حاصل از آزمون کروسکال والیس و من وایت نی نشان می دهد بین دیدگاه کارشناسان ترویج کشاورزی پیرامون زمینه های مشارکت اعضاء شورای اسلامی روستایی در فعالیت های ترویج و توسعه کشاورزی بر حسب رشته تحصیلی و جنسیت تفاوت معنی داری وجود دارد. ولی بر اساس پست سازمانی و محل تولد تفاوتی وجود ندارد. نتایج آزمون من وایت نی نشان می دهد بین دیدگاه اعضاء شورا های اسلامی روستایی وکارشناسان ترویج کشاورزی پیرامون زمینه های (توانایی های) مشارکت اعضای شورا های اسلامی روستایی در فعالیت های ترویج و توسعه کشاورزی تفاوت معنی داری وجود ندارد. ولی از نظر میزان مشارکت بین دو دیدگاه اختلاف معنی داری وجود دارد.
کلمات کلیدی:
راهکارهای مشارکت
شوراهای اسلامی روستایی
فعالیتهای ترویج و توسعه کشاورزی
مقدمه
اهمیت بخش کشاورزی به عنوان یکی از مهمترین و حتی تنها منبع تولید غذا برای تمامی انسانهای کره خاکی غیر قابل اغماض است با وجود نرخ فزاینده جمعیت انسانی اهمیت این بخش بیش از پیش نمود پیدا می کند و این در حالی است که متفکران در جستجوی افزایش بهره وری آن از طرق مختلف هستند. در این میان ترویج کشاورزی به عنوان مهمترین ابزار دستیابی به این هدف، مورد تاخت و تازهای بسیاری قرار می گیرد.
تاریخ نسبتاً کوتاه آن مبین این واقعیت است که این نهاد رسمی در طول نیم قرن گذشته پیوسته در حال تغییر و تحول بوده و مفاهیم، ابعاد، اهداف، استراتژی ها و ساختار و نقش و جایگاه آن در توسعة کشاورزی همواره در سطح جهان در بسیاری از کشورها بارها مورد تجدیدنظر و بازتعریف مجدد قرار گرفته است به نحوی که خوش بینی ها، انتظارات و برداشتهای رمانتیک از اثربخشی آن در اواخر دهة 1950، دهة سیاستهای مبتنی بر رشد به تدریج کم رنگ تر شده و ایدة ترویج تا حد زیادی تحت الشعاع برنامه ها و رهیافتهای عمران اجتماعی قرار گرفته است. در طول دهة 1960 ترویج همگام با عمران اجتماعی در فراز و نشیب سیاست ها و استراتژی های نه چندان پایدار توسعه کشاورزی روستایی و تحت شرایط بی ثبات اقتصادی ـ اجتماعی و فرهنگی کشورها و مناطق مختلف جهان در افق اهداف و ایده آلهای خود به حرکت بطئی ادامه داد و در اوایل دهة 1970 زمانی که عمدتاً تحت لوای ایده و الگوی توسعه روستایی ـ کشاورزی جامع یعنی مدل توسعه ای برتر این دهه قرار داشت بیشترین حملات و انتقادات را تحت عنوان ترویج متعارفی متوجه خود ساخت اما از آنجا که هیچگاه نمی توان در اهمیت رسالت و نقش اساسی ترویج یعنی انتقال تکنولوژی و توسعه منابع انسانی در فرایند توسعه کشاورزی به صورت جدی و مسرانه تردید نمود بار دیگر در دهه 1980 که برخی آن را دوره تجدید حیات ترویج جهانی می دانند مورد توجه و اقبال بین المللی قرار گرفت. این سازمان ها همراه با برخی کشورهای غربی از آن زمان به طور جدی تری در امر ترویج دخالت نمود و تلاش های چشمگیری در تعریف مجدد مفاهیم، اهداف سیاست ها و جمع بندی تجربیات و معرفی الگوها و رهیافتهای جدید داشته اند(حسینی،1375).
َمکتب ترویج به عنوان یک نهاد آموزشی، پیوسته و وابسته به مردم است و در واقع اصالت و اشتهار آن هم ناشی از همین پیوستگی و وابستگی می باشد، بدین مناسبت در هر موقعیتی که ترویج از مردم و نهادهای مردمی فاصله گرفته باشد دیگر نمی توان از آن تلقی یک مکتب ترویجی داشت، تشکل سازمانی ترویج برای استحکام موقعیت خدماتی خود در روستا می باید با تشکلهای موجود در روستا به منظور مبادله اطلاعات و مشاوره و همکاری در ارتباط مستقیم و مستمر باشد(شهبازی، 1375).از سویی می دانیم که یکی از ارکان اساسی ترویج تعاون و همیاری است بنابراین ترویج به عنوان عامل تسریع بخش توسعه کشاورزی زمانی در این راه موفق خواهد بود که مشارکت مردم محلی در تمام فعالیت های آن به عنوان یک اصل مهم حفظ شود.
یکی از متداول ترین شیوه های مشارکت مردم، در فعالیت های ترویج و توسعة کشاورزی مشارکت در قالب نظام مشارکت محلی می باشد. که شوراهای اسلامی روستایی نمونه بارز آن به حساب می آیند.شوراهای روستایی یکی از مهمترین جلوه های مشارکت جمعی در نقاط روستایی اند. شوراهای روستایی از لحاظ اصولی و نظری واجد سه قابلیت مهم اند که منطبق است بر الزامات پارادایم جدید توسعه:
1. تشکیل شوراهای روستایی راهی است برای افزایش سرمایه اجتماعی در نقاط روستایی کشور
2. شوراهای روستایی مهمترین سازوکار برای تقویت دموکراسی در روستاها به شمار می آید
3. شورای روستایی راهی برای توانمندسازی مردم روستاهاست(زاهدی،1381).
شورای اسلامی روستایی از جمله نهادهایی است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و فروپاشی ارکان طاغوتی رژیم پهلوی و تغییر در تمام سطوح مدیرتی کشور، در اغلب روستاها به صورت خودجوش و با انتخاب افرادی که عمدتاً در سنین جوانی بودند. برای گردش امور روستا و جبران خلاء ناشی از فقدان مدیریتی جامعه روستایی تشکیل شده و جایگزین نظام مدیریتی سابق از جمله: مالک، خان، انجمن عمران ده، کدخدا، خانه انصاف و سپاهیان(بهداشت، دانش، ترویج و آبادانی و عدالت) گردید.
تشکیل شوراهای اسلامی و گسترش نهادهای مدنی و سپردن کارها به دست مردم از جمله مسائلی است که از بدو پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون فراز و نشیب هایی را به خود دیده که در چند سال اخیر با عنایت و توجه بیشتری دنبال می شود: اجرای برنامه های توسعه روستایی از طرف نهادهای انقلاب اسلامی و سازمان های دولتی با رویکرد جلب مشارکت مردم و استفاده از توان و ظرفیت روستاییان و آمادگی خود روستاییان برای جبران عقب ماندگی روستاها و فضای عمومی سالهای اولیه پیروزی انقلاب اسلامی، ذهنیت ها را معطوف به تشکیل شوراهای اسلامی روستایی برای تحقق و اجرای برنامه های توسعه روستایی نمود که در دنبال همین شرایط و به خاطر حضور جهاد سازندگی در روستاها، مجلس شورای اسلامی در سال 1361 قانون تشکیلات شوراهای اسلامی را تصویب و انجام انتخابات شورای اسلامی روستایی را به جهاد سازندگی واگذار نمود(بنار، 1381).
اولین دورة شوراها در سال 1365 خاتمه یافت در این سال قانون شوراها مورد اصلاح قرار گرفت ولی بنا به دلایل متعدد تا سال 1375 اجرای آن متوقف شد در سال 1375 قانون شوراها مجدد اصلاح گردید و اصلاحیه آن مورد تصویب قرار گرفت و اجرای آن در سال 1377 انجام پذیرفت. در اسفندماه 1377 اولین دوره انتخابات شوراهای اسلامی تحت نظارت فرمانداری های هر شهرستان و زیرنظر وزارت کشور برگزار شد. دومین دوره آن نیز در اسفندماه 1381 در سراسر کشور و به شکل گسترده انجام پذیرفت و در این دو دوره عملاً دیگر جهاد سازندگی نقشی در انتخابات و مسایل دیگر مربوط به شوراها نداشته و ندارد(امیرانی، 1378).
پس شوراهای اسلامی روستایی کنونی بعنوان یک نهاد مشارکتی دارای قابلیتها و توانمندیهای بسیاری در زمینه های مختلف کشاورزی و سرانجام حرکت به سمت توسعه کشاورزی دارند.
مشارکت شوراهای اسلامی روستایی در زمینه های فوق الذکر نتایج زیادی را به همراه دارد از جمله:
1. جلب مشارکت بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری در فعالیت های تولیدی کشاورزی
2. تحقق بخشیدن به اصل مشارکت مردمی به عنوان یک اصل مهم در ترویج کشاورزی
3. استفاده بهینه از قدرت نفوذ این نهاد مردمی به لحاظ شناخت کافی آنان نسبت به فرهنگ، آداب و سنن مردم محلی در جهت مشارکت مؤثر در فعالیت های کشاورزی و سرانجام نیل به سوی توسعه کشاورزی
4. همکاری در شناسایی مسائل و مشکلات کشاورزان و تعیین نیازهای آموزشی و ترویجی آنها
5. همکاری در طراحی و تدوین برنامه های آموزشی و ترویجی متناسب با نیازهای منطقه
6. همکاری با بخش ترویج جهاد کشاورزی بعنوان مروج مردمی و مددکار ترویجی
7. شناسایی و معرفی اراضی و باغات مناسب جهت اجرای طرحهای نمایشی ترویجی (مکان یابی مناسب برای احداث، تشویق کشاورزان و ...) و نظارت بر حسن اجرای این گونه طرحها و...
و از طرفی راهکارهای متعددی برای تقویت حضور هرچه مفیدتر این نهاد محلی و مردمی وجود دارد از جمله:
- تثبیت و پذیرفته شدن فرهنگ تفویض اختیار و سپردن امور مربوط به مردم در روستاها به شوراهای اسلامی روستایی بعنوان یک نهاد خالص مردمی
- پذیرفتن این اصل توسط دولت که شوراهای روستایی، ظرفیت، توانمندی و آمادگی برای پذیرش مسئولیت و نقش و تحرک بیشتر برای تصدی گری امور مختلف روستا بصورت جایگزین بخشی دولت را در خود سراغ دارد و...
با توجه به مطالب مذکور و نیز تحولات و پیشرفتهایی که امروزه در زمینه توسعه کشاورزی و نقش ترویج مشارکتی در رسیدن به این توسعه و سرانجام پایداری در کشاورزی و به تبع آن توسعه روستایی و سرانجام توسعه اقتصادی و در آخر توسعه ملی داریم، ضروری است مشارکت نهادهای محلی و مردمی نظیر شوراهای اسلامی روستایی جلب شود. به منظور استفاده بهینه و مطلوب از تواناییهای بالقوه این نهاد در فعالیتهای ترویج و توسعه کشاورزی، قبل از مشارکت دادن آنها بایستی زمینه ها و راهکارهای مشارکت آنها در این بخش با توجه به وظایف و اختیارات قانونی آنها به طور دقیق و شفاف مورد شناسایی قرار گیرد. تحقیق حاضر در پی نیل به این اهداف است.
فهرست مطالب
چکیده 1
فصل 1: طرح تحقیق
1-1 مقدمه3
1-2 بیان مسئله 5
1-3 اهداف تحقیق 7
1-4 اهمیت موضوع 7
1-5 محدوده های تحقیق 8
1-6 محدودیت های تحقیق 10
1-7 تعاریف عملیاتی 10
1-8 جمع بندی ونتیجه گیری 12
فصل 2:مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1 مقدمه13
2-2 مشارکت14
2-2-1 مفهوم مشارکت 14
2-2-2 عناصر مشارکت 15
2-2-3 انواع مشارکت 16
2-2-4 اهداف مشارکت 19
2-2-5 اهمیت مشارکت 19
2-2-6 ابزار مشارکت 21
2-2-7 عوامل مؤثر درمشارکت 23
2-2-8 زمینه های مشارکت روستاییان 24
2-2-9 پایدار سازی مشارکت 24
2-2-10 اهداف ویژه مشارکت مردمی 25
2-2-11 شیوه های مشارکت مردمی 26
2-2-12 تجربیات سایر کشورها در زمینه مشارکت روستاییان 27
2-2-13 مروری کوتاه بر مشارکت در جامعه روستایی ایران31
2-2-14 مشارکت سنتی در مقابل مشارکت جدید 34
2-3 ترویج کشاورزی 36
2-3-1 تعاریف ترویج 36
2-3-2 ماهیت ترویج کشاورزی 39
2-3-3 اهمیت و گستره ترویج 39
2-3-4 فلسفه ترویج 39
2-3-5 اصول ترویج 41
2-3-6 اهداف ترویج 42
2-3-7 پیشینه ترویج وآموزش کشاورزی در جهان و ایران43
2-3-8 رهیافت های ترویج 47
2-3-9 روشها و رهیافت های ترویجی مبتنی بر کشاورزان48
2-3-9-1 رهیافت ارزیابی روستایی مشارکتی 48
2-3-9-2 رهیافت تحقیق و ترویج نظام های زراعی49
2-3-9-3 رهیافت تسهیم هزینه 50
2-3-9-4 رهیافت کشاورز-اول- و آخر 51
2-3-9-5 رهیافت مشارکتی ترویج کشاورزی 52
2-3-10 مفهوم مشارکت در مباحث ترویج 53
2-3-11 مشارکت از دیدگاه صاحبنظران ترویج 54
2-3-12 مفهوم ترویج مشارکتی 56
2-3-13 اهمیت مشارکت عمومی در برنامه های ترویجی57
2-3-14 ترویج آمرانه و مشارکتی 58
2-3-15 سازمانای غیر دولتی و ترویج 59
2-4 توسعه64
2-4-1 توسعه پایدار 64
2-4-2 توسعه کشاورزی 65
2-4-3 مشارکت و توسعه پایدار 67
2-4-4 رهیافت های مشارکتی در توسعه 69
2-4-5 جلب مشارکت مردم در طرح های توسعه 69
2-4-6 مشارکت مردم در توسعه کشاورزی 70
2-4-7 حرکت به سوی پارادایم نوین توسعه روستایی71
2-4-8 ترویج و رویکرد آن به مقوله توسعه 74
2-4-9 نقش تشکل های محلی در فرآیند ترویج و توسعه پایدار روستایی 74
2-5 تشکل های محلی 76
2-5-1 اهمیت تشکل های مردمی و محلی 76
2-5-2 جایگاه مشارکت مردمی در تشکل های محلی روستایی 78
2-5-3 مزایای مشارکت در قالب شوراها و انحمن های محلی 79
2-5-4 رابطه مستمر ترویج و تشکل های مردمی 80
2-5-5 تجربه کشورها راجع به شوراهای محلی 81
2-6 مدیریت جامعه روستایی ایران وسیر تحول آن82
2-7 شوراهای روستایی 92
2-7-1 مفهوم شورا92
2-7-2 اهداف شوراها 93
2-7-3 وظایف شوراهای اسلامی روستایی 95
2-7-4 ویژگی های شوراهای اسلامی 97
2-7-5 شوراها به عنوان یک سازمان محلی 98
2-7-6 شرح نظام شورایی در برخی از کشورها 99
2-7-7 تاریخچه تشکیل شورا در ایران 102
2-7-8 جایگاه شوراها در بررسی سیر تاریخی مدیریت روستایی 102
2-7-9 شوراهای اسلامی و تمرکززدایی 104
2-7-10 شوراهای روستایی به عنوان سازوکار مشارکت روستاییان 105
2-7-11 نقش و کارکرد شوراها در توسعه روستایی کشور106
2-7-12 شوراهای روستایی بعنوان محور اصلی نظام مشارکتی در توسعه روستایی108
2-7-13 شرح وظایف قانونی شوراهای روستایی در ارتباط با بخش کشاورزی 109
2-7-14 اشکال مشارکت کشاورزان در فعالیتهای ترویجی110
2-7-15 سابقه همکاری و مشارکت نیروهای پیشرو محلی در ترویج کشاورزی 110
2-7-16 نقش شوراها در جلب مشارکت مردم در فعالیتهای ترویج کشاورزی 112
2-7-17 انتظارات مدیریت ترویج و نظام های بهره برداری از شوراهای اسلامی روستاها113
2-7-18 نتایج مطالعات انجام گرفته در زمینه شوراهای اسلامی روستا 114
2-7-19 موانع فراروی شوراها 115
2-8 پیشینه تحقیق116
فصل3 :روش تحقیق
3-1 مقدمه127
3-2 روش و نوع تحقیق 127
3-3 جامعه آماری127
3-4 روش نمونه گیری 129
3-5 تعیین حجم نمونه 129
3-6 متغیر های تحقیق 130
3-7 فرضیات تحقیق 131
3-8 ابزار تحقیق136
3-9 روایی پرسشنامه 136
3-10 پایایی پرسشنامه 136
3-11 روشهای جمع آوری اطلاعات 137
3-12 منابع جمع آوری اطلاعات 138
3-13 روش های آماری تجزیه و تحلیل داده ها 138
فصل 4 :تجزیه و تحلیل داده ها
4-1 مقدمه142
4-2 آمار توصیفی142
4-2-1 ویژگی های فردی اعضای شوراهای اسلامی روستایی 143
4-2-2 ویژگیهای فردی کارشناسان 163
4-2-3 بررسی دیدگاه ها و نظرات تطبیقی کارشناسان ترویج و اعضاء شوراهای اسلامی روستایی 169
4-2-4 زمینه های همکاری و مشارکت شوراهای اسلامی در فعالیت های ترویج و توسعه کشاورزی (از دیدگاه اعضای شوراهای اسلامی ) 175
4-2-5 زمینه های همکاری و مشارکت شوراهای اسلامی در فعالیت های ترویج و توسعه کشاورزی (از دیدگاه کارشناسان ترویج کشاورزی ) 234
4-3 آمار تحلیلی299
4-3-1 فرضیه های مربوط به اعضاء شوراهای اسلامی روستایی299
4-3-2 فرضیه های مربوط به کارشناسان ترویج کشاورزی308
4-3-3 فرضیه های مربوط به اختلاف دیدگاه کارشناسان ترویج کشاورزی و اعضاء شوراهای اسلامی 313
فصل 5:خلاصه ، نتایج و پیشنهادات
5-1 خلاصه317
5-2 نتیجه گیری319
5-2-1 نتایج حاصل از یافته های توصیفی319
5-2-2 نتایج حاصل از یافته های تحلیلی325
5-3 پیشنهادات330
5-4 پیشنهاد جهت تحقیقات آتی333
منابع مورد استفاده334
توضیحات بیشتر و دانلود
صدور پیش فاکتور، پرداخت آنلاین و دانلود
